Beste vrijwilliger,

Als vrijwilliger ondersteun jij zorgvrager samen met de mantelzorger of professional bij de persoonlijke verzorging.
Als je een zorgvrager ondersteunt bij de persoonlijke verzorging is het allerbelangrijkst dat je aansluit bij de gewoonten, behoeften en wensen van die persoon. Die gewoonten, behoeften of wensen kunnen anders zijn dan wat de richtlijnen zeggen, jouw eigen gewoonten zijn of wat algemeen gebruikelijk is.

De wens en mogelijkheden van de zorgvrager staan centraal!

Wat de zorgvrager wil of kan, zal ook soms per dag of moment verschillen en afhangen van hoe die persoon zich op dat moment voelt. Soms zal de zorgvrager zijn of haar energie willen sparen of heeft pijn. Daarom is het belangrijk per zorgmoment af te stemmen met de zorgvrager wat hij/zij wil of aankan.

Als je de zorgvrager samen met een mantelzorger of een professional verzorgt, stem je ook met hem of haar af hoe jullie de zorg verlenen en wie welke taken uitvoert.

Omdat het belangrijk is dat je over de basiskennis over persoonlijke verzorging beschikt, hebben wij deze pagina voor jou samengesteld om je te voorzien van informatie en tips. Veel plezier met het bekijken van deze pagina en we hopen dat dit je helpt in het mooie vrijwilligerswerk dat je doet.

Carolien, Paulien en Nadine | Zorg voor leren

Persoonlijke verzorging | Wat heb je nodig?

Persoonlijke verzorging | Werkwijze

Onderstaand lees je de werkwijze voor de persoonlijke verzorging/wassen van een zorgvrager. Zoals eerder genoemd zijn de wensen, behoeften en mogelijkheden van de zorgvrager je uitgangspunt en dus leidend!

Aandachtspunten

• Stem met de persoon die je verzorgt af wat zijn/haar wensen en mogelijkheden zijn op dat moment. Wat wil of kan de persoon eventueel zelf doen en waarbij is hulp gewenst? Stem ook, indien nodig, af met mantelzorger of professional over de werkwijze.
• Zorg dat de ruimte behaaglijk is voor de persoon en denk aan de privacy.
• Zet alle benodigdheden klaar voordat je met de verzorging begint.

In de thuissituatie is soms maar 1 waskom of teiltje aanwezig. Verschoon in dat geval het water nadat de benen en voeten gewassen zijn en voordat je het onderlichaam wast.

• Draag indien nodig een schort en handschoenen wanneer je in contact kunt komen met lichaamsvochten.
• Observeer tijdens de verzorging de huid van de persoon op drukplekken of wondjes en meldt dit aan de coördinator en rapporteer in de gastenmap.

Werkwijze

• Was je handen, sieraden en horloge doe je af en bij lange mouwen rol je deze op.
• Vul de waskommen of teiltje met water op een temperatuur die de persoon prettig vindt.
• Laat de persoon een houding aannemen die voor hem/haar comfortabel is, dit kan liggend zijn of zittend op de rand van het bed of op een stoel.
• Zorg voor een goede hoogte van het bed indien de persoon op bed verzorgd wordt.
• Laat de persoon de bovenkleding uittrekken of help hierbij.
• Bedek het bovenlichaam met een handdoek zodat de persoon niet afkoelt.
• Begin met het wassen van het gezicht of vraag of de persoon dit zelf wil/kan doen.
• Was de ogen van buiten naar binnen, zonder zeep.
• Was de rest van het gezicht, indien gewenst met zeep.
• Spoel de washand uit en was de zeep van het gezicht.
• Droog het gezicht af.

• Was de armen, borst en buik , spoel en droog deze af. Let goed op het drogen van de huidplooien. Indien je de persoon op bed wast samen met de mantelzorger of professional kun je afspreken dat de ene persoon wast en de andere persoon afdroogt.
• Vraag of de persoon deodorant of bodylotion wil gebruiken.
• Indien het niet te belastend is voor de persoon om te draaien of te zitten, kun je vervolgens de rug wassen en afdrogen, zodat de bovenkleding aankan en de persoon het niet koud krijgt of onnodig bloot zit of ligt. Als dit niet kan leg je een handdoek over het bovenlichaam.
• Leg een 2^e handdoek onder de benen en was de benen van de heup tot de enkel, spoel de washand uit en was de zeep van de benen af.
• Droog de benen af.
• Vervolgens was je de voeten. Let op drukplekken op de hielen en meldt dit bij de coördinator en rapporteer in de gastenmap.
• Breng indien gewenst bodylotion aan op de benen.
• Neem schoon water of de 2^e waskom en een schone washand.
• Leg zo nodig een onderlegger onder de stuit (mits aanwezig en gewenst).
• Laat de persoon het ondergoed uittrekken of help hierbij.
• Indien van toepassing: verwijder het incontinentiemateriaal en doe dit in de afvalzak.
• Was en droog het onderlichaam.

 Bij een vrouw:

• Was de schaamstreek en vulva zonder zeep, van voren naar achteren.
• Droog deppend.

Bij een man:

• Schuif de voorhuid terug.
• Was de penis en balzak zonder zeep en droog deze af.
• Schuif de voorhuid terug.

 

• Indien de persoon in bed ligt en de rug nog niet gewassen is, pak je schoon water, laat de persoon draaien en was je nu de rug en droog je deze. Let op drukplekken en meldt dit bij de coördinator en rapporteer in gastenmap.
• Was de billen en de stuit en droog deze vanaf de anus naar de rug. Let op roodheid van de huid en meldt dit bij de coördinator en rapporteer in gastenmap.
• Breng zo nodig incontinentiemateriaal aan en laat de persoon de onderkleding aantrekken of help hierbij.
• Vraag wat de persoon nog voor wensen heeft op het gebied van gezichtsverzorging, scheren, crèmes, haarverzorging etc.
• Bespreek en help zo nodig bij de mondzorg.
• Help de persoon indien nodig in een comfortabele houding en bespreek of de persoon schoon beddengoed wil.
• Ruim de spullen op en was je handen.

Instructiefilmpje | Wassen op bed

Korte noot voorafgaand aan dit filmpje: In dit filmpje over wassen op bed , zie je dat de persoon helemaal uitgekleed op bed ligt. Het is fijner voor de persoon als het wassen en uit/aankleden in gedeelten kan, zodat de persoon het niet koud krijgt of onnodig bloot ligt. Verder bevat het filmpje waardevolle instructies en tips.

Instructiefilmpje | Hulp bij douchen

Het kan zijn dat het niet meer lukt om bij een hulpvrager/gast de haren met water te wassen. Het gebruik van een zogenaamde waskap, is dan mogelijk een goed alternatief. Deze wordt over de haren aanbracht waarna de reinigende en verzorgende lotion wordt in gemasseerd. Vuildeeltjes worden losweekt en bij het afdrogen in de handdoek opgenomen.

Mondverzorging

Mondzorg is een belangrijk onderdeel van de basiszorg. Een frisse verzorgde mond zorgt voor welbevinden van de persoon zelf maar heeft ook betekenis voor de mensen om de zorgvrager of de gast heen.

Ook als het om de mondzorg gaat stem je met de persoon af wat zijn/haar wensen en behoeften zijn.

Een aantal aandachtspunten is daarnaast van belang:

• Soms is er sprake van geïrriteerd mondslijmvlies door bijvoorbeeld medicatie of bijwerkingen van chemokuren. Dat kan mondverzorging vervelend of pijnlijk maken. Gebruik in ieder geval geen agressieve zuurhoudende middelen of middelen met alcohol, maar een milde tandpasta.
• Als tandenpoetsen niet lukt kun je de mond ook schoonmaken met natte gaasjes, swabs (géén lemonswabs!) of gaasjes gedrenkt in kamillosan of kamillethee.
• Als iemand last heeft van een droge mond en niet meer goed kan drinken kun je de mond bevochtigen met natte gaasjes.
• Houd de lippen vet met bijvoorbeeld lippenbalsem of vaseline.
• Er zijn producten die speciaal bedoeld zijn voor het verzorgen van een droge mond, zoals: Biotène oralbalance gel.